Lưu ý quan trọng khi chăm sóc sau sinh thường mẹ nào cũng nên đọc

Lưu ý quan trọng khi chăm sóc sau sinh thường mẹ nào cũng nên đọc: Chăm sóc sau sinh là công việc cần thiết khi người mẹ đã vượt cạn thành công " Mẹ tròn con vuôn". Ngay sau khi lâm bồn, cơ thể trải qua sự thay đổi cực kỳ lớn. Do vậy, nhiều vấn đề có thể xảy ra nếu bạn không kiểm soát, được chăm sóc kỹ lưỡng. 

Quá trình chăm sóc sau sinh thường được tính ngay khi em bé chào đời cho đến khoảng 8 tuần sau đó.

1. Chăm sóc sau sinh giờ đầu tiên

Chăm sóc sau sinh thường

Tùy thuộc vào hình thức sinh thường hay mổ mà bạn sẽ trải qua quá trình phục hồi sau sinh như thế nào. Với trường hợp sinh thường, nếu không có vấn đề bất trắc nào, mẹ bầu sẽ ở lại bệnh viện một đêm. Đội ngũ bác sỹ sẽ kiểm tra thường xuyên về huyết áp, nhịp tim và hiện tượng xuất huyết.

Hiện tượng cần lưu ý nhất ngay khi chăm sóc mẹ sau sinh là theo dõi việc xuất hiện sản dịch, bao gồm cả máu, dịch nhầy và những lớp màng còn tồn đọng của tử cung. Trong trường hợp xấu nhất, thai phụ phải phẫu thuật để lấy hết phần sót lại bên trong dạ con.

Có thể y tá sẽ ấn thường xuyên vào vùng bụng để kiểm tra xem tử cung đã trở nên cứng và co ngắn lại chưa. Cho con bú ngay sau khi sinh sẽ thúc đẩy quá trình này diễn ra nhanh hơn. Nếu bạn dùng thủ thuật gây tê ngoài màng cứng, sau sinh thuốc vẫn còn hiệu nghiệm nên sẽ chưa cảm thấy đau.

Bạn cần chú ý việc xuất huyết kèm theo hiện tượng sốt cao, sản dịch có mùi lạ, cần báo với cán bộ y tế để được điều trị thêm.

Do trong suốt quá trình mang thai, lâm bồn, bàng quang bị chèn ép nhiều, nên bạn cần thời gian để có thể tiểu tiện lại được bình thường. Dùng nước tinh khiết “mồi” qua âm đạo để quá trình phục hồi diễn ra nhanh hơn. Ngoài ra, cần lưu ý nếu xảy ra hiện tượng tiểu quá buốt, thì nguy cơ viêm nhiễm đường tiết niệu khá cao, nên bạn hãy bàn bạc với bác sỹ về hiện tượng đó.

Tầng sinh môn thường bị rạch trong quá trình sinh thường. Do vậy, vết khâu sẽ khiến bạn đau nhức, đến mức không thể ngồi hay đi lại. Lúc này, có thể dùng phương pháp chườm đá để giảm đau tức thì.

Đối với trường hợp sinh mổ, bạn sẽ phải ở lại bệnh viện khoảng 2 tới 3 ngày để theo dõi vết mổ. Có thể bạn sẽ cảm thấy khó đứng vững, rất đau khi ngồi và chăm sóc con, nhưng hãy cố vượt qua. Nếu cần thiết, nên nhờ sợ giúp đỡ từ người thân để hỗ trợ những việc cơ bản.

Dù đau đớn, nhưng mẹ bầu vẫn phải chú ý vệ sinh vết mổ để tránh nhiễm trùng. Có thể bạn không thể ăn gì sau ca mổ khoảng 8 tiếng, mà chủ yếu uống nước. Cũng giống như các sản phụ sinh thường, bạn sẽ được kiểm tra huyết áp, nhịp tim thường xuyên.

2. Chăm sóc sau sinh tại nhà

Hiện tượng sản dịch

Sản dịch hay còn gọi là máu sau khi sổ nhau, thường ra nhiều trong những giờ đầu sau khi sinh, ban đầu ra nhiều nhưng giảm dần trước khi chấm dứt. Cũng có trường hợp sản dịch ra ít hoặc không ra và được xem là bất thường.

Nếu dịch không thoát ra được thì tử cung khó co lại, dễ bị nhiễm trùng máu hậu sản.

Để khắc phục, sau khi sinh, sản phụ cần nằm bất động trong thời gian 8-10 giờ, nếu sinh mổ thì thời gian này cần kéo dài hơn thậm chí có thể dài tới 20 tiếng.

Sau thời gian trên cần duy trì các hoạt động từ từ để giúp cơ thể chóng được bình phục. Trường hợp ra quá nhiều máu hoặc quá nhanh thì nguy cơ bị băng huyết sau sinh rất cao, nên tư vấn bác sĩ ngay.

Nói chung, những người khỏe mạnh thì sau 3 tuần sẽ hết sản dịch, thậm chí có thể có kinh trở lại, vì lý do này cần có biện pháp tránh thai để khỏi bị vỡ kế hoạch.

Những hiện tượng nguy hiểm sau khi sinh

Trường hợp xuất hiện những hiện tượng bất thường dưới đây cần báo ngay cho bác sĩ biết:

- Ngất, bất tỉnh

- Ra máu nhiều, máu dạng đỏ tươi kèm theo cục đông máu

- Đau bụng dữ dội

- Nôn ói, tiêu chảy

- Máu và dịch tiết âm đạo có mùi hôi

- Vết mổ sưng đau, rỉ máu

- Có nước tiểu, phân chảy từ âm đạo

- Người mệt mỏi, da xám, mặt nhợt nhạt

Ngoài dấu hiệu về thể chất nói trên, phụ nữ sau khi sinh còn thay đổi về cảm xúc, dễ xúc động, vui buồn thay đổi đột ngột, khóc vô cớ, dễ cáu giận, biếng ăn, mệt mỏi khó ngủ…

Những dấu hiệu về tinh thần được xem là nguy hiểm nếu như không mất mà có chiều hướng phát triển mạnh hơn, dẫn đến không thể chăm sóc sau khi sinh thường cho bản thân và con cái được, lo sợ bị cô đơn cùng con cái, có ý định quyên sinh hoặc gây tổn thương đến đứa trẻ thì cần đi khám và tư vấn bác sĩ càng sớm càng tốt.

Chăm sóc vùng kín sau sinh

Để giúp dạ con nhanh trở lại bình thường thì nên giữ vệ sinh tốt âm đạo, đi đứng nhẹ nhàng. Kết quả, sau 20 ngày đến 1 tháng dạ con sẽ trở lại bình thường.

Chăm sóc vùng kín sau sinh rất đa dạng như giữ gìn vệ sinh, đeo băng, thay băng, giữ gìn âm đạo luôn sạch và khô, ngoài ra cũng nên tăng cường hoạt động, không nên nằm nhiều, luyện tập các môn thể thao nhẹ nhàng, tăng cường thực phẩm giàu chât xơ để tránh táo bón…

Sau khi sinh có thể tắm gội bình thường, không nên tắm ngâm mình dưới ao hồ hoặc trong bồn tắm, nên nghỉ ngơi thích hợp.

Chăm sóc bầu vú sau sinh

Càng về cuối giai đoạn mang thai bầu vú bắt đầu có nhiều sữa, không nên nặn vú bởi nó gây tác động đến quá trình phát triển của thai nhi, phát sinh những biến chứng gây đẻ non.

Sau khi sinh khoảng 3 ngày, phụ nữ bắt đầu có sữa chất lượng, nếu bị cứng, tắc thì khi trẻ bú sẽ hết dần. Để giảm đau, nên massage bầu vú, tắm vòi hoa sen, dùng đèn hồng ngoại chiếu kết hợp xoa bóp nhẹ nhàng.

Phương án nuôi con bằng sữa mẹ được người ta tuyên truyền không chỉ tốt cho sản phụ mà còn tốt cho cả đứa trẻ và cũng là phương án giúp cơ thể người mẹ nhanh chóng bình phục, cả về thể chất lẫn về trạng thái tinh thần.

Một số cách giúp bình phục nhanh sau khi sinh

- Nghỉ ngơi đầy đủ:

Do bị tổn thất nhiều năng lượng nên việc nghỉ ngơi sau khi sinh ở phụ nữ đóng vai trò quan trọng, tốt cả cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, nhất là những bà mẹ trẻ sinh con lần đầu.

Trong thời gian nghỉ ngơi, được mọi người quan tâm hỏi thăm là liệu pháp tinh thần tốt, giúp sản phụ khỏe và hồi phục nhanh.

- Ăn uống khoa học:

Ăn uống khoa học sau khi sinh rất đa dạng như ăn nhiều rau xanh hoa quả, thực phẩm giàu protein như thịt, pho mát, thực phẩm dạng bột, tăng cường thực phẩm giàu chất xơ để chống táo bón, uống nhiều nước để tăng cường sữa.

Tuy nhiên cần hạn chế dùng đồ uống kích thích như chè, cà phê, coca, rượu bia, tăng cường nước hoa quả, chè dược thảo, sữa.

Vấn đề kiêng cữ sau sinh

- Kiêng lạnh sau khi sinh

Sau khi sinh, thận khí bị suy nhược nên sản phụ dễ bị nhiễm lạnh. Vì vậy, mẹ cần thực hiện chế độ kiêng cữ sau khi sinh đúng cách, không được đụng tới nước lạnh, không tắm nước lạnh, giặt quần áo hoặc uống đá lạnh. Tuy nhiên, nếu không đụng cả đến nước nóng, suốt tháng không lau mình như một số người thì lại không tốt. Cơ thể lâu không tắm rửa sẽ là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, gây bệnh cho mẹ và qua mẹ sang con (như viêm miệng, tưa lưỡi, tiêu chảy).

Sản phụ cần dùng khăn nóng lau mình, xông hơi một chút cho ra mồ hôi rồi lau (không nên xông hơi nhiều). Nên dùng dầu khuynh diệp chà xát cho nóng người, giúp khí huyết vận hành tốt hơn (không dùng cồn bạc hà vì menthol trong loại cồn này bay hơi nhanh, tạo cảm giác lạnh).

- Chườm và vệ sinh

Nên pha nước ấm với thuốc rửa âm hộ để vệ sinh hằng ngày, vừa chống nhiễm trùng vừa giúp khử mùi hôi.

Dùng chai nước nóng hoặc túi chườm nóng để chườm bụng, lưng và hai bên bẹn. Việc này có tác dụng chống đau lưng, mỏi gối, giúp cơ thể chóng hồi phục. Ngoài ra, chườm nóng giúp tuần hoàn tại chỗ tốt hơn, tăng sức đàn hồi của bắp thịt và da bụng, nhờ đó da bụng bớt nhăn, bụng sẽ nhỏ lại.

- Kiêng vận động

Theo quan niệm kiêng cữ sau sinh cũ, sản phụ phải nằm một chỗ, kiêng vận động. Tuy nhiên, nếu cơ thể không vận động, máu huyết sẽ không được lưu thông, ảnh hưởng đến sức khỏe, ăn kém ngon, cơ thể lâu hồi phục. Vì thế, hiện nay, người ta khuyên sản phụ nên đi lại, vận đông chút ít sau khi đẻ vài ngày để cơ thể được thoải mái, máu huyết lưu thông tốt hơn. Không nên vận động quá nhiều, làm ảnh hưởng đến sức khỏe vì các cơ ở bụng chưa co lại đến mức bình thường.

- Ăn uống

Trong thời gian mang thai, cơ thể người mẹ cung cấp nhiều chất bổ cho bào thai. Khi sinh, mẹ lại bị mất máu. Vì vậy, sản phụ cần ăn uống đủ chất để phục hồi sức khỏe. Nếu chỉ ăn cơm với nước mắm hoặc thịt nạc kho mặn theo tập quán cũ thì sẽ không đủ chất.

Sản phụ chỉ nên tránh những món ăn có tính hàn như cua, rau đay; không nên ăn quá sớm những thức ăn tanh như cá, ốc. Tránh những thức ăn gây dị ứng, không ăn đá lạnh. Nên ăn mướp, thịt nạc, rau đậu, cà chua, chuối.

Ngoài ra, các sản phụ nên kiêng sinh hoạt tì-nh d-ục một thời gian cho tử cung phục hồi. Nên tránh xúc động mạnh, sang chấn tinh thần vì các stress có thể gây nguy hại cho sức khỏe sản phụ, gây thiếu sữa.

Trên đây là một số nguyên tắc chăm sóc sản phụ sau sinh thường mẹ cần đặc biệt chú ý. Việc theo dõi sức khỏe sản phụ sau sinh là vô cùng quan trọng bởi ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe sau này của mẹ nữa.