Vừng đen (mè đen): tốt như ‘tiên dược’, ai cũng nên dùng

Từ thời xa xưa, vừng đen (mè đen) đã được tôn vinh là một loại thực phẩm cao cấp, có tác dụng cường thân và chống lão hóa.

Cơm nắm muối vừng đã là món ăn truyền thống của người dân Việt, tiện lợi để mang đi xa lại đầy đủ chất dinh dưỡng. Cũng giống thực phẩm có màu đen khác như: đỗ đen, gà ác, gạo cẩm… vừng đen còn được quan tâm nhiều vì có khả năng chữa bệnh.

Đông Tây y đều khuyến khích dùng

Vừng đen còn gọi là hồ ma, du tử miêu, miền Nam gọi là mè đen, tên khoa học là Sesamum indicum L., thuộc họ vừng (Pedaliaceae).

Vừng đen được xem là thực phẩm bổ dưỡng cổ truyền. Sách Danh y biệt lục xếp vừng là loại thực phẩm thượng hạng. Lý Thời Trân trong Bản thảo cương mục có dẫn lời cổ nhân: “Thời cổ coi vừng là tiên dược, ngày nay ít dùng, đâu biết rằng dùng lâu dài rất có ích?”.

Lưu Nguyễn nhập Thiên Thai (truyện 2 người bạn vào núi Thiên Thái hái thuốc bị lạc), gặp Tiên nữ, thấy họ ăn cơm với vừng đen, có khi ăn vừng thay cho cơm, vậy vừng chính là thức ăn của Thần Tiên vậy.

“Ngồi một lát, bưng ra cơm rượu

Cơm vừng thơm khác kiểu cơm thường

Nem dê, ngon béo lạ thường

Rượu ngon chuốc chén, hai chàng cùng xơi”

Trong Thần tiên truyện có truyền thuyết Lỗ Nhĩ Sinh hơn 80 tuổi, chỉ ăn bánh vừng mà vẫn trẻ khoẻ, ngày đi hơn 300 dặm mà người nhanh như hươu nai.

Danh y Thiền sư Tuệ Tĩnh (trong sách Nam dược thần hiệu) đã dùng hạt vừng đen sao cháy tán bột, mỗi lần uống 12g với ít rượu pha mật hoặc nước gừng để chữa đau lưng. Phụ nữ có thai sắp sinh con thường ăn chè vừng đen để dễ đẻ; sau khi đẻ thiếu sữa đem sao hạt vừng đen với muối giã ăn hằng ngày. Để chữa nhọt lở lâu ngày không liền miệng, lấy hạt vừng đen 20 – 30g sao cháy, giã đắp hằng ngày.

Vừng đen giúp bổ gan thận, bồi bổ tinh dịch, dưỡng huyết ích khí, làm đen tóc, mịn da, mạnh gân cốt, bổ hư, dưỡng ngũ tạng, thính tai, sáng mắt, rất tốt cho người thiếu máu, tóc bạc sớm, đặc biệt là rất bổ cho người già, sản phụ thiếu sữa.

Theo y học hiện đại, vừng đen chứa nhiều axít béo chưa no (45 – 55%) như sesamin, sesamon, sesamolin, sesamol, axít oleic, axít linoleic, axít palmitic, axít arachic, lecitin, glycerol, vitamin E, PP, axít folic, axít amin và nhiều chất khoáng như đồng, canxi, nhiều sắt, phospho… nên có nhiều tác dụng. Tây y đánh giá đây là thực phẩm rất tốt cho làm đẹp, ngăn ngừa lão hoá và dùng dầu mè để phòng chống các bệnh về tim mạch.

Một số cách dùng:

Vừng đen đãi sạch, rang sơ, tán bột, mỗi ngày ăn 15 – 20g, có thể ăn với cơm, xôi đậu hoặc hoà nước chín rồi uống.

Sản phụ thiếu máu, thiếu sữa: vừng đen sao qua, giã nhỏ cho thêm ít muối ăn hàng ngày cho lợi sữa. Ăn chung với cơm hoặc nấu cháo nếp.

Táo bón ở người già và trẻ em: vừng đen sao tán bột 1 – 2 muỗng canh, trứng gà một quả đổ nước sôi trộn đều, thêm ít mật ong rồi uống.

Thuốc an thần, gây ngủ: hạt vừng đen 40g rang chín, hạt đỗ đen 40g, sao hạt muồng 20g, lá vông 40g, lá dâu non 40g, lạc tiên 20g, vỏ núc nắc 12g, sao với rượu. Tất cả làm khô, giã nhỏ rây bột mịn thêm đường đủ ngọt luyện với hồ làm viên bằng hạt ngô. Người lớn ngày uống 2 lần, mỗi lần 20g.

Chữa tóc bạc sớm: vừng đen, táo nhục đồng lượng, sấy khô tán bột, vò thành viên nhỏ mỗi lần uống khoảng 20 viên, ngày hai lần, sáng và tối.

Bỏng nước sôi nhẹ: lấy vừng đen giã nát đắp lên chỗ bỏng sẽ thấy mát ngay, hoặc thoa một lớp mỏng dầu vừng ngay lên vết bỏng…

Chú ý: do tính nhuận trường của vừng nên người bụng yếu hay bị tiêu chảy không nên dùng.

ĐKN (Sưu tầm)