Rèn luyện sự giác ngộ con người

1. Ở con người có nhiều hạng và mức độ trí lực: có người khôn, có người ngu, có người tính tốt, có người xấu tính, có người dễ dẫn dắt, có người khó dẫn dắt, có người có tâm thanh tịnh, có người có tâm ô uế, nhưng những khác biệt này không đáng kể khi đã đạt đến sự giác ngộ.

Thế gian giống như ao sen với nhiều loại thực vật, nở hoa nhiều màu, trắng, tím, xanh trời, vàng. Có loại mọc dưới nước, có loại lá bò trên mặt nước, có loại lá vươn cao khỏi mặt nước. Nhân loại còn khác biệt nhiều hơn nữa. Có sự khác nhau về phái, nhưng không phải là sự khác biệt về bản chất, nếu được rèn luyện đúng cách, cả nam lẫn nữ đều đạt đến giác ngộ.

Muốn trở thành người huấn luyện voi, phải có năm phẩm chất: sức khỏe tốt, tự tin, chuyên cần, chânthật và sáng suốt. Muốn đi theo Chánh Đạo của Đức Phật để đạt đến sự giác ngộ, người ta cũng phải có năm phẩm chất như thế. Nếu một người có đủ những phẩm chất này, bất luận là phái gì, cũng đều có thể đạt đến sự giác ngộ. Không cần phải bỏ ra nhiều thời gian để học lời dạy của Đức Phật, vì tất cả mọi người ai cũng mong muốn đạt đến giác ngộ.

2. Trong khi rèn luyện cách để đạt đến sự giác ngộ con người nhìn Đức Phật bằng cặp mắt của chính mình và tin vào Đức Phật bằng suy nghĩ của chính mình. Cặp mắt nhìn Đức Phật và suy nghĩ tin vào Đức Phật cũng là cặp mắt và suy nghĩ, cho đến ngày ấy, vẫn còn nghĩ lan man trong thế giới sinh tử.

Nếu một vị vua bị bọn trộm cướp quấy rầy, thì phải tìm ra sào huyệt bọn cướp rồi mới tấn công. Vì thế, khi người ta bị đam mê trần tục quấy rầy, trước tiên phải tìm nguồn gốc xuất xứ.

Khi người ta đang ở trong nhà, mở mắt, trước tiên anh ta để ý bên trong căn phòng, sau đó mới nhìn ra ngoài cửa sổ. Tương tự, chúng ta không để ý đến những vật bên ngoài khi chưa quan sát những vật bên trong.

Nếu có tinh thần trong thể xác, trước tiên phải hiểu sự vật bên trong thể xác, nhưng nói chung con người chỉ quan tâm đến các sự vật bên ngoài và có vẻ ít biết về các sự vật bên trong.

Nếu tinh thần nằm ngoài thể xác, nó sẽ không biết thể xác cần gì. Nhưng, thật ra, thể xác cảm nhận được những gì mà tinh thần biết, và tinh thần biết thể xác đang cảm nhận điều gì. Vì thế, không thể nói rằng tinh thần con người nằm ngoài thể xác. Thế bản chất của tinh thần tồn tại ở đâu ?

3. Từ thời xa xưa, do bị biến đổi điều kiện bằng chính việc làm của mình và bị đánh lừa bởi hai nhận thức sai lầm cơ bản, người ta vẫn còn nghĩ lan man trong sự vô minh.

Thứ nhất, họ nghĩ rằng suy nghĩ phân biệt, nằm ở gốc rễ của cuộc sống sinh tử này, là bản chất thực của mình, và thứ hai, họ không biết rằng, tiềm ẩn phía sau suy nghĩ phân biệt, họ đang có suy nghĩ thanh khiết của sự giác ngộ, vốn là bản chất thật sự của mình.

Khi người ta nắm chặt nắm tay, giơ cao cánh tay, thì mắt nhìn theo nắm tay và có suy nghĩ phân biệt nó, nhưng suy nghĩ phân biệt không phải là suy nghĩ thật sự.

Suy nghĩ phân biệt chỉ là suy nghĩ phân biệt những sự khác nhau được tưởng tượng tạo ra lòng tham của những tâm trạng khác có liên quan đến cái tôi. Suy nghĩ phân biệt phải chịu tác động của nguyên nhân và điều kiện, và suy nghĩ này thường xuyên thay đổi. Nhưng, vì người ta nghĩ rằng suy nghĩ này là suy nghĩ thật sự của mình, nên ảo tưởng sẽ thâm nhập vào nguyên nhân và điều kiện tạo ra khổ não.

Người đang xòe bàn tay, và tâm trí nhận thức được cử động này, nhưng cái gì làm cho bàn tay cử động? Có phải là tâm trí hay bàn tay? Hoặc khôngcó cái nào cả trong số hai cái này?

Nếu bàn tay cử động, tâm trí phải thay đổi theo, và ngược lại, nhưng tâm trí thay đổi chỉ là vẻ ngoài giả tạo của tâm trí, nó không phải là tâm trí thật sự và cơ bản.

4. Về cơ bản, mọi người ai cũng có tâm thanh tịnh, nhưng thường bị che phủ bằng sự ô uế và bụi ham muốn trần thế phát sinh từ hoàn cảnh của mình. Tâm trí ô uế này không phải là bản chất con người,bổ sung thêm một điều gì đó, giống như một người không mời mà đến hay thậm chí là vị khách trong nhà, nhưng không phải là chủ nhà.

Mặt trăng thường bị mây che phủ, nhưng không phải do mây làm cho mặt trăng chuyển động, và sự thuần khiết của mặt trăng vẫn nguyên vẹn không phai mờ. Vì thế, người ta không nên để mình bị lừa khi suy nghĩ rằng tâm trí ô uế này là tâm trí thực của chính mình.

Họ phải luôn tự nhắc nhở mình về thực tế này bằng cách cố gắng đánh thức bản thân mình tâm trí thanh khiết, về cơ bản không thay đổi của sự giác ngộ. Nếu tâm trí thay đổi, ô uế, và bị đánh lừa bởi những quan niệm sai lầm của chính mình, người ta vẫn còn nghĩ lan man trong một thế gian ảo tưởng.

Những xáo trộn và ô uế trong tâm trí con người bị khuấy động bằng lòng tham cũng như phản ứng của tâm trí đi với hoàn cảnh đang thay đổi. Tâm trí không bị xáo trộn bởi những sự vật khi chúng xảy ra, vẫn còn thanh khiết, thư thảntrong mọi hoàn cảnh là tâm trí thật sự và sẽ là người kiểm soát .

Chúng ta không thể nói rằng một quán trọ biến mất chỉ vì ngoài tầm mắt khách trọ, chúng ta cũng không thể nói rằng cái tôi thật sự biến mất khi tâm trí ô uế bị khuấy động bởi hoàn cảnh sống đang thay đổi, biến mất. Điều làm thay đổi cùng với những điều kiện đang thay đổi không phải là tính chất thực của tâm trí.

5. Chúng ta hãy nghĩ đến giảng đường sáng rực trong khi mặt trời đang chiếu sáng nhưng lại tối tăm khi mặt trời lặn. Chúng ta có thể nghĩ rằng ánh sáng biến mất cùng với mặt trời và bóng tối xuất hiện cùng với màn đêm, nhưng chúng ta không thể nghĩ rằng tâm trí nhận thức ánh sáng và bóng tối như thế. Tâm trí nhạy cảm với sự sáng và bóng tối không thể hoàn trả lại cho bất kỳ người nào, nó chỉ có thể chuyển thành bản chất thật hơn vốn là bản chất cơ bản của nó.

Đây chỉ là tâm trí “nhất thời” trong nhất thời ghi nhận những thay đổi về sự sáng và bóng tối khi mặt trời mọc và lặn. Đây chỉ là tâm trí “nhất thời” có những cảm nghĩ khác nhau theo từng thời điểm với hoàn cảnh sống đang thay đổi, đây không phải là tâm trí đúng thực. Tâm trí cơ bản, đúng thực sẽ nhận biết sự sáng và bóng tối là bản chất thật của con người.

Cảm nghĩ nhất thời về thiện ác, yêu thương và thù hận, đã và đang bị khuấy động bởi môi trường xung quanh và điều kiện bên ngoài đang thay đổi, chỉ là những phản ứng nhất thời có nguyên nhân nằm trong sự ô uế tích lũy trong tâm trí con người.

Phía sau lòng ham muốn và đam mê trần tục mà tâm đang nuôi dưỡng, vẫn còn, thanh tịnh và không ô uế, bản chất cơ bản, thật sự của tâm trí. Nước sẽ là hình tròn trong đồ chứa hình tròn và là hình vuông trong đồ chứa hình vuông, nhưng bản thân nước không có hình dạng cụ thể. Người ta thường quên thực tế này

Người ta nhìn thấy điều ấy tốt, điều kia xấu, họ thích cái này, không thích cái kia, họ phân biệt sự hiện hữu với sự không hiện hữu, rồi sau đó, họ rơi vào những vướng mắc này và gắn bó với chúng, họ đau khổ.

Nếu người ta chỉ từ bỏ sự gắn bó của mình với những sự phân biệt tưởng tượng và sai lầm này, và lấy lại sự thuần khiết trong tâm trí nguyên thủy của mình, thì cả tâm trí lẫn thể xác của họ sẽ không bị ô uế và đau khổ, họ biết được sự bình an sẽ đến cùng với tự do ấy.