Phóng tâm theo dục vọng, nhàu nát cả kiếp người

Truyện kể rằng nhân ngày lễ hội, quốc vương Kô-xa-la (Kosala), Ba Tư Nặc – người thường đam mê dục vọng ngồi uy nghi trên lưng con bạch tượng Pun-đa-ri-ka (Pundarìka) được trang hoàng lộng lẫy với nghi thức vương triều cực kỳ hoa lệ diễu hành qua khắp kinh thành để quyên góp phẩm vật, thực tập giới hạnh và tích lũy công đức.

Trên sân thượng của một cao ốc nọ, có một thiếu phụ mở cửa sổ, đứng ngắm quốc vương trong giây lát rồi từ từ khép lại tấm màn, khiến quốc vương cứ tưởng ánh trăng rằm đã bị áng mây vô tình che khuất. Quả thật quốc vương say đắm thiếu phụ đến nỗi suýt nữa lộn nhào xuống lưng voi. Vội vã kết thúc chuyến phổ nguyện phước điền, quốc vương quay về hoàng cung, gọi một cận thần đến hỏi:

– Này, khanh có thấy tòa cao ốc mà ta đứng ngắm một lát đó không?

– Thưa có, tâu hoàng thượng.

– Khanh có thấy một thiếu phụ nào ở đó không?

– Thưa có, tâu hoàng thượng.

– Thế thì hãy đi xem coi người ấy đã có gia đình hay chưa.

Sau khi tìm hiểu sự thật, vị cận thần về gặp quốc vương và tâu rằng:

– Tâu hoàng thượng, cô ấy đã có chồng.

– Thật sao! Vậy thì hãy triệu gấp chồng hắn đến đây.

Vị cận thần đến gặp phu quân thiếu phụ, truyền lệnh quốc vương, và đưa cậu ta về hoàng triều.

Ðầu óc hoang mang lo lắng. Biết có vợ đẹp là tai họa khó lường, nhất là trong thời đại hôn quân bạo chúa. Nhưng mấy ai trên đời mà không ham mê vợ đẹp! Cậu đành nhắm mắt đưa chân, chấp hành vương pháp, theo quan thẳng đến hoàng cung, khấu đầu thi lễ quốc vương, rồi đứng sang một bên đợi lệnh.

Quốc vương lạnh lùng phán:

– Từ nay về sau ngươi là gia nhân của trẫm.

– Hoàng thượng vạn tuế. Xin đội ơn hoàng thượng. Nhưng thảo dân đã quen với nếp sinh hoạt thường nhựt, sớm tối bên cạnh vợ con trong cảnh thái bình thịnh trị như thế này là vạn hạnh lắm rồi, xin hoàng thượng tha cho!

– Ta sẽ cấp phát bổng lộc cho ngươi đúng phép.

– Muôn tâu hoàng thượng, thảo dân không dám, xin hoàng thượng tha cho!

– Im đi, từ giờ phút này ngươi là gia nhân của trẫm.

Quốc vương trao cho gã một cái mộc, một thanh gươm, và đó là thâm ý của nhà vua: “Ta sẽ đổ tội cho hắn, giết hắn, và rồi chiếm đoạt vợ hắn” .

Run sợ trước cái chết ập đến bất cứ lúc nào, anh chồng khốn nạn kia phát nguyện hết lòng hết dạ hầu hạ quốc vương.

Ngọn lửa dục vọng trong lòng quốc vương cứ mỗi lúc một dâng lên ngùn ngụt mà vai trò trách nhiệm của tên gia nô chưa hề thất thố. Cuối cùng, để có được giai nhân, thỏa mãn dục vọng, nhà vua hạ thủ theo kế sách ném đá dấu tay bằng cách gọi tên gia nô đến, truyền lệnh:

– Này, cách đây một dặm có một dòng sông quý hiếm, gọi là huyết mạch của trời đất ban cho; hãy đến đó hái một ít bông súng xanh trắng và cạy một ít đất sét đỏ vàng đem về cho trẫm xông tắm tối nay. Về trễ là mất mạng đấy!

Rùng rợn trước cái chết chờn vờn, cậu về nhà hỏi vợ:

– Em ơi, cơm nấu chưa?

– Ðang sôi trên bếp đó.

Khỏi đợi cơm chín, cậu múc đại vài vá cho vào cái thố với chút cà ri, xong đậy nắp, bỏ vào một túi lát, túm lại, rồi hối hả lên đường thi hành vương lệnh.

Ðến nơi, vừa bày cơm ra trên bờ sông thì thấy ngay một bà lão cũng có vẻ đói khát như mình, cậu mời khách cùng dùng bữa. Khi ăn xong, cậu vét một nắm cơm quăng xuống sông cho cá và lớn tiếng khấn rằng:

– Nguyện sơn thần hà bá, địa mẫu thủy long chứng giám cho lòng con. Quốc vương cố tình vu oan giáng họa nên bắt con đày đọa thế này. Trời ơi! Biết bông súng, đất sét đâu mà tìm! Xin chư vị thiện thần giúp con với, hu… hu…!

Nhờ chút tình thơm thảo: thương tưởng kẻ lỡ đường, san sẻ với cá tôm, long vương động lòng, cải dạng thành một cụ ông, đến gặp cậu, nói:

– Này, thấy cậu có lòng vị tha, thật thà chơn chất, lực tận thế cô; thôi, để ta giúp cho một tay.

Ông cụ trao cho cậu một bó bông súng xanh trắng và một gói đất sét đỏ vàng rồi đi mất.

Ở hoàng cung, quốc vương thầm nghĩ: “Trên đời có nhiều phương tiện sinh hoạt lắm. Nếu như hắn thực hiện đúng lời ta phán thì sẽ hỏng bét mục tiêu” .

Thế là nhà vua cho đóng cửa lại và cất giữ chìa khóa.

Cậu gia nô mang hoa và đất sét về hoàng cung, thấy cửa bị khóa chặt, kêu gọi mãi mới có người lên tiếng, và được biết đó là nghiêm lệnh của quốc vương: không ai được phép ra vào lúc này. Niềm vui vụt tắt, cái chết chờn vờn, cậu thả gói đất sét xuống thềm, máng bó hoa lên cánh cửa, và kêu lớn lên:

– Hỡi bà con cô bác, hỡi huynh đệ nghe đây, hãy làm chứng cho thảo dân này. Nô bộc đã thực hiện đúng mệnh lệnh của quốc vương. Vậy thì quốc vương không còn lý do khép tội tru diệt nô bộc này nữa. Xin bà con dân chúng minh oan cho kẻ hèn này. Xin cảm ơn! Xin cảm ơn!

Cậu kêu lên ba lần như thế, rồi bơ vơ ngơ ngác chẳng biết về đâu, đành phải lững thững đi thẳng đến tu viện. Vâng, chỉ có các thầy, những người đã xả ly xan tham, lập hạnh giải thoát, mới giàu lòng lân mẫn cho cậu tá túc qua đêm.

Ðêm đó nhà vua không sao ngủ được. Toàn thân như bị thiêu đốt bởi ngọn lửa dục vọng chiếm đoạt vợ người. Ác tâm vụt đến, oan nghiệt bùng lên, quốc vương quyết định sáng hôm sau hạ sát tên gia nô, mật đưa thiếu phụ về nơi cung điện.

Vì dục vọng rạo rực, quốc vương không sao chợp mắt. Toàn thân nóng ran như lên cơn sốt. Miệng khô, đầu choáng, tai nghe vo vo như có muôn ngàn âm thanh đục khoét. Hoảng quá, nhà vua cho triệu đạo sĩ hoàng triều sáng hôm sau đến ngay để giải trình hiện tượng.

Vừa đặt tay lên trán quốc vương, đạo sĩ hỏi:

– Tâu hoàng thượng, hoàng thượng đã nghe những gì nào?

– Ôi, loạn xạ: ù ù… vo vo… xèo xèo…, nhức óc lắm! Hãy xem thử điềm gì?

Tối tăm mù mịt, chả biết nguyên do, nhưng nếu không có đôi lời bí hiểm theo kiểu chiêm tinh giải mộng thì còn gì là thanh danh uy tín của bậc cố vấn đương triều về mặt siêu hình. Gã đạo sĩ Bà la môn tỏ vẻ đăm chiêu giây lát, rồi trịnh trọng nói:

– Muôn tâu hoàng thượng, xin hoàng thượng bình tĩnh, nguy kịch rồi! E rằng thọ mạng của hoàng thượng …

– Sao?… Cứ nói thẳng, đừng ngần ngại!

– Dạ… vận số của hoàng thượng!…

– Không có cách nào thiên giải được sao?

– Dạ… khó quá!… À, còn một cách. Ðược rồi!… Tâu hoàng thượng.

– Cách gì? Ánh mắt quốc vương bỗng lóe sáng lên.

– Tâu hoàng thượng, chỉ còn cách tìm cho đủ các loài sinh vật như voi, ngựa, bò, dê, heo, cừu, gà, vịt; mỗi thứ 100 con, đặc biệt là 100 gái đồng trinh và 100 trai tú lệ để dâng hiến thần linh. Chỉ còn cách đó là thọ mạng diên niên, phúc lộc nồng hậu cho hoàng thượng.

Suy nghĩ trong giây lát, quốc vương cả quyết nói:

– Ðược rồi! Ta phải cứu lấy mạng vị của ta với bất cứ giá nào.

Thế là từng toán gia đinh vâng lệnh đi tìm nhân mạng và súc vật mang về đầy vườn, tiếng gầm rú than khóc vang lên cả một góc trời.

Chợt nghe thấy cảnh ồn ào náo loạn, người vật ngổn ngang, hoàng hậu Ma-li-ka (Mallikà) đến gặp quốc vương, hỏi ra sự thể mới thấy rõ đầu óc cuồng tín của bọn ẩn sĩ Bà la môn. Hoàng hậu trách khéo quốc vương:

– Hoàng thượng, quả thật thần thiếp không sao hiểu nổi! Ðường đường là một đấng minh quân, thống lãnh muôn dân, cai trị xã tắc, trí tuệ thần lực như vầng thái dương, vậy mà nỡ tin theo lời luận bàn nhảm nhí của bọn ẩn sĩ ngu muội đó sao?! Không thể bảo tồn thọ mạng của mình bằng cách hủy diệt sinh mệnh của kẻ khác. Hoàng thượng anh minh, hãy đến đảnh lễ Ðức Thế Tôn, bậc Ðạo Sư của nhân thế, xin Ngài lời khuyên và làm theo lời Ngài.

Như khát được nước, như đói được cơm, quốc vương hớn hở theo hoàng hậu đến tu viện, đảnh lễ Thế Tôn, rồi cung kính đứng sang một bên.

Thế Tôn đáp lễ, hỏi:

– Quốc vương và hoàng hậu đến đột xuất thế này chắc có chuyện cần.

Thấy hoàng thượng đứng trân trân, hoàng hậu đỡ lời:

– Bạch Thế Tôn, chắc hoàng thượng còn bị ám ảnh bởi cái chết mà ẩn sĩ Bà la môn đã gán cho hoàng thượng.

Sau đó hoàng hậu kể hết mọi chuyện xảy ra ở hoàng cung, nhất là việc hiến tế sinh mạng cho thần linh để cầu trường thọ, và việc tai vua bị khuấy động bởi những âm thanh quái dị.

Nghe qua, Thế Tôn im lặng trong giây lát, đoạn Ngài mỉm cười, nói:

– Ðại vương, không thể hủy diệt một sinh mạng hay nhiều sinh mạng để có được một sinh mạng. Mọi hiện tượng trên đời đều có mối quan hệ nhân quả và hữu cơ với nhau. Những âm thanh loạn động trong tai đại vương chính là thanh sắc đau thương của kẻ đã gây nhiều lầm lỗi. Ðại vương không chết. Hãy bảo trọng long thể!

– Bạch Thế Tôn, họ đã làm gì mà sanh ra những âm thanh quằn quại như thế?

– Vậy thì hãy lắng nghe, đại vương và hoàng hậu.

Từ thuở xa xưa, cách đây hai vạn năm, có Ðức Thế Tôn Ca Diếp (Kassapa) ra đời. Ngài thường cùng với hai vạn Sa môn đã đoạn trừ kiết sử vân du giáo hóa chúng sanh tại thành Ba La Nại. Dân chúng ở đây hiền hòa và rất tín tâm Tam bảo. Họ thường liên kết với nhau thành từng nhóm năm ba người, đem y phục lễ vật cúng dường thánh chúng. Bấy giờ có bốn thương gia trong thành giàu sang phú quý đến nỗi không biết phải chi tiêu tiền bạc thế nào cho bỏ thuở hàn vi. Một hôm, nhân lúc thù tạc cao hứng, một người gợi ý:

– Này, các bạn, chúng ta có chút duyên lành, làm ăn tương đối phát đạt; nôm na là… nhìn lên cũng chẳng hơn ai, đến khi nhìn xuống chẳng ai bằng mình. Ðể tình thâm giao càng thêm bền chặt, ruộng phước bốn mùa kết trái đơm bông, xin đề nghị rằng chúng ta nên cùng nhau dành mỗi tháng một ít tiền hay phẩm vật cúng dường Thế Tôn và đại chúng, những người đã đoạn trừ tham dục, tình nguyện suốt đời kham khổ tu hành. Quý huynh thấy thế nào?

– Anh sao, mệt quá! .- Một người lên tiếng. Khéo lo con bò trắng răng. Mũi ai nấy thở. Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ mang phần đến cho. Ðó là lẽ công bình trong trời đất. Lao động vất vả thì được nếm mùi tự do. Nào, dzô!…

– Ðúng rồi! .- Người thứ ba phát biểu. Dại gì làm tôi mọi cho ai. Một cắc một xu không phải là tiền, không phải là mồ hôi nước mắt, không phải là thành quả của tính toán tư duy! Còn khuya mới bố thí cúng dường. Gạo thơm nếp dẻo chỉ dành cho những ai nỗ lực với đời.

– Chí lí! người thứ tư tiếp. Các cậu thấy đấy, của cải không phải tự dưng mà có. Chúng ta đã phải đổ mồ hôi sôi nước mắt mới được ngày hôm nay. Hưởng thụ là hợp lý. Còn việc người ta, dại gì bận tâm cho khổ.

Từ đó về sau, họ đua nhau lên mặt, vung vít tiền bạc qua các thanh lâu tửu điếm. Họ đã vung tay phá vỡ biết bao gia đạo ấm êm. Chỉ vì đam mê dục vọng mà họ đã vong ân bội nghĩa với gia đình, tổ tiên và xã hội; để rồi cuối cùng, thân tàn lực kiệt, dật dờ phiêu bạt như khúc gỗ mục lăn lóc ra khơi. Họ đã bị đọa vào địa ngục A tỳ sau khi chết, và chịu nhiều ngục hình thống khổ triền miên.

Xúc động trước lời pháp thoại của Ðức Thế Tôn, quốc vương thầm nghĩ:

– Tà tâm tà hạnh quả thật là trọng tội. Chỉ vì một chút ham mê dục vọng, cướp đoạt vợ người mà đầu óc ta đâm ra đen tối, bức bách trong lòng đến nỗi cả đêm không sao chợp mắt. Từ nay về sau ta phải tu tỉnh thế nào để xứng đáng là một Phật tử trung kiên, một quốc vương trí tuệ, uy dũng và nhân đức.

Ðoạn quốc vương chấp tay xá Ðức Thế Tôn và thưa rằng:

– Bạch Thế Tôn, từ lúc cha sanh mẹ đẻ đến nay con mới biết thế nào là đêm dài. Bấy giờ, cậu gia nhân suýt bị thiệt mạng đang đứng bên cạnh quốc vương, nghe lời tâm sự của người mà thấy lòng mình se lại, bèn sụp lạy Ðức Thế Tôn, mếu máo thưa:

– Bạch Thế Tôn, hôm nay quốc vương hiểu rõ thế nào là đêm dài. Hôm qua bản thân con cũng chiêm nghiệm được thế nào là đoạn đường thiên lý.

Kết hợp hai ý, Thế Tôn mỉm cười, nói:

Quốc vương thấy đêm dài,

Anh này thấy đường xa,

Tâm trí thường dao động,

Biết bao giờ tỉnh ra.

Và Ngài đọc kệ:

Mất ngủ thấy đêm dài,

Mệt nhoài thấy đường xa,

Kẻ ngu luân hồi mãi,

Chánh pháp biết đâu là!

(PC. 60)

Quốc vương liếc nhìn hoàng hậu ra hiệu đảnh lễ Ðức Thế Tôn, rồi cả hai cáo từ Ngài, trở về hoàng cung trả tự do cho người và vật đã bị bắt giữ. Súc vật thì tung hứng chạy nhảy, còn đám nam nữ thanh niên thì trương cổ hò reo, đấm tay lên trời hô lớn: “Hoàng hậu Ma-li-ka muôn năm! Hoàng hậu Ma-li-ka muôn năm! Nhờ ân đức của người mà chúng con được tha mạng!”

Tối hôm đó, sau giờ tịnh niệm, đại chúng ngồi lại trong chánh điện, phiếm luận sự việc đã diễn ra trong ngày. Họ bảo Ma-li-ka là một Phật tử thâm tín Tam bảo, nhờ đức hạnh và trí tuệ của hoàng hậu mà bao nhiêu mạng sống khỏi bị chết oan. Ðức Thế Tôn, nghe các thầy nhỏ to góp ý trong chánh điện, từ thiền thất vào ngồi ngay giữa pháp tòa, tươi cười hỏi:

– Các thầy chưa về phòng nghỉ sao? Có gì mà trịnh trọng thế?

– Bạch Thế Tôn, Thượng tọa quản chúng thưa, chính nhờ đức đại từ bi năng hỷ xả của hoàng hậu Ma-li-ka mà bao nhiêu sinh mạng kia còn hít thở được khí trời. Hy hữu thay!

– Này các thầy Tỳ kheo, Phật tử chân chính thì lúc nào cũng trải rộng tình thương và tôn trọng sự sống. Ma-li-ka khéo léo vận dụng đức hạnh và trí tuệ nên đã cứu được vô số sinh mạng trong quá khứ cũng như trong hiện tại. Từ bi và trí tuệ là nền tảng vững mạnh của đạo nghiệp ta đó.

– A Di Ðà Phật. Ðại chúng chấp tay xá Thế Tôn, rồi cùng theo Ngài về phòng riêng ngủ nghỉ.